Inicjatywa Lokalna

Pojęcie inicjatywy lokalnej wprowadziła w 2010 r. nowelizacja ustawy z dnia 23 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, definiując inicjatywę lokalną oraz poświęcając jej odrębną część (rozdział 2a art. 19b - 19h).

Inicjatywa lokalna - to forma współpracy jednostek samorządu terytorialnego z ich mieszkańcami, w celu wspólnego realizowania zadania publicznego na rzecz społeczności lokalnej.

W zapisie ustawy kryje się istota tej formy współpracy jako wspólnego przedsięwzięcia, które nie jest tożsame ze zlecaniem zadania mieszkańcom lub pokryciem przez samorząd kosztów ich pomysłu. Inicjatywa lokalna to najwyższa forma partycypacji społecznej, gdzie mieszkańcy razem i na równi z samorządem podejmują się realizacji zadań publicznych.

1. Kto może korzystać z inicjatywy lokalnej

Zgodnie z  art. 19b. 1. w ramach inicjatywy lokalnej mieszkańcy jednostki samorządu terytorialnego bezpośrednio, bądź za pośrednictwem organizacji pozarządowych, lub podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 mogą złożyć wniosek o realizację zadania publicznego do jednostki samorządu terytorialnego, na terenie której mają miejsce zamieszkania lub siedzibę.

Mieszkaniec rozumiany jest jako osoba, która mieszka na terenie konkretnej gminy, faktycznie tam przebywa i realizuje swoje interesy życiowe, pracuje, posyła dzieci do szkoły, spędza wolny czas.

W imieniu mieszkańców mogą działać organizacje pozarządowe (fundacje, stowarzyszenia, ich koła i oddziały) oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (m.in. podmioty kościelne i spółdzielnie socjalne). Należy jednak pamiętać iż udział organizacji jest tylko formą pośrednictwa, gdzie dany podmiot składa wniosek w imieniu mieszkańców, którzy nadal są pod nim podpisani jako strona wnioskująca do samorządu.

Drugim uczestnikiem przy realizacji inicjatywy lokalnej jest samorząd (gmina, powiat, województwo). Formalnie (zgodnie z ustawą) każdy z tych szczebli może być stroną inicjatywy. Praktyka pokazuje, że inicjatywa lokalna podejmowana jest najczęściej na poziomie najniższym - gminnym. Wynika to z faktu, że podejmowane inicjatywy najczęściej dotyczą spraw mieszczących się w zadaniach gminy.

2. Czego może dotyczyć inicjatywa lokalna

Inicjatywa lokalna dotyczy wybranych zadań publicznych, które dany samorząd ma do realizacji odpowiednio na podstawie ustawy o samorządzie gminnym, powiatowym lub wojewódzkim. Zakresy zadań gminy, powiaty i województwa różnią się od siebie. Jednak każdy pomysł mieszkańców, mieszczący  się w ustawowych zadaniach  samorządu, może być zrealizowany w ramach inicjatywy lokalnej. Zgodnie z Ustawą mamy do czynienia z zamkniętym katalogiem zadań publicznych tj.:

Art. 19b ust. 1 mówi, iż wniosek może być złożony w zakresie:

1) działalności, o której mowa w art. 4 ust. 1 pkt. 13 (działalność wspomagająca rozwój wspólnot i społeczności lokalnych), obejmującej w szczególności budowę, rozbudowę lub remont dróg, kanalizacji i sieci wodociągowej, budynków oraz obiektów małej architektury stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego;

2) działalności, o której mowa w art. 4 ust. 1 pkt 3 (działalność charytatywna) , pkt 4 (podtrzymywanie i upowszechnianie tradycji narodowej, pielęgnowanie polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej), pkt 5 (działalność na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego), pkt 16 (kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego) i pkt 27 (promocja i organizacja wolontariatu);

3) edukacji, oświaty i wychowania, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 14 (nauka, szkolnictwo wyższe, edukacja, oświaty i wychowanie);

4) działalności w sferze kultury fizycznej i turystyki, o której mowa w art. 4 ust. 1 pkt 17 (wspieranie i upowszechnianie kultury fizycznej) i 19 (turystyka i krajoznawstwo);

5) ochrony przyrody, w tym zieleni w miastach i wsiach, o której mowa w art. 4 ust. 1 pkt 18 (ekologia i ochrona zwierząt oraz ochrona dziedzictwa przyrodniczego);

6) porządku i bezpieczeństwa publicznego, o którym mowa w art. 4 ust. 1 pkt 20 (porządek i bezpieczeństwo publiczne).

7) rewitalizacji, o której mowa w art. 4 ust. 1 pkt 32a

3. Jak wdrożyć mechanizm inicjatywy lokalnej.

Zgodnie z ustawą każda jednostka samorządu terytorialnego powinna opracować i przyjąć (w formie uchwały organu stanowiącego) rozwiązanie prawne, określając tryb i szczegółowe kryteria wniosków na realizację zadania publicznego w ramach inicjatywy lokalnej.

Art. 19c . Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego określa tryb i szczegółowe kryteria oceny wniosków o realizację zadania publicznego w ramach inicjatywy lokalnej. Szczegółowe kryteria oceny powinny uwzględniać przede wszystkim wkład pracy społecznej w realizację inicjatywy lokalnej.

Uchwałę podejmuje organ stanowiący, a więc rada gminy, miasta, powiatu lub sejmik wojewódzki. Ma ona formę aktu prawa miejscowego  i publikowana jest w dzienniku urzędowym wojewody. Jako akt prawa miejscowego podlega zgodnie z ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie konsultacjom w formie i trybie określonym w odrębnej uchwale, dotyczącej konsultacji aktów prawa miejscowego.

Wykaz zrealizowanych inicjatyw lokalnych w latach 2013 - 2018

Wykaz inicjatyw lokalnych przyjętych do realizacji w 2019 roku.

Wykaz inicjatyw lokalnych przyjętych do realizacji w 2020 roku

Wykaz inicjatyw lokalnych przyjętych do realizacji w 2021 roku

Wykaz inicjatyw lokalnych przyjętych do realizacji w 2022 roku

Wykaz inicjatyw lokalnych przyjętych do realizacji w 2023 roku