W Przegędzy wspominano Romana Stalmacha

Aktualności 1 Lutego 2024

W minioną niedzielę w Przegędzy upamiętniono Romana Stalmacha - kierownika miejscowej szkoły podstawowej.

28 stycznia w kościele Podwyższenia Krzyża Świętego w Przegędzy odprawiona została msza święta w intencji Romana Stalmacha. Po mszy mieszkańcy sołectwa mogli zapoznać się z prezentacją przedstawiającą postać wieloletniego kierownika szkoły.

„Dopóki mówimy o przeszłości, jest ona nadal żywa, tak samo jak żywe jest wspomnienie o naszych przodkach. Pielęgnowanie tej pamięci jest niezwykle cenne”

- podkreśliła Pełnomocnik Burmistrza ds. społecznych Aleksandra Chudzik.

„Chciałbym, żeby Roman Stalmach w przyszłości został upamiętniony. To ważna postać w historii naszej miejscowości, dlatego warto o nim mówić i przypominać kim był”

- mówił Sołtys Sołectwa Przegędza Gabriel Breguła.

Roman Stalmach urodził się 4 sierpnia 1902 roku w Siemianowicach. Jego rodzicami byli: górnik Franciszek Stalmach i Jadwiga z domu Machulec. Od 1908 roku uczęszczał do szkoły w Brynowie, a w 1918 roku przeprowadził się z Rodziną do gminy Piasek w powiecie pszczyńskim. W 1923 roku, dokładnie 19 sierpnia, ożenił się z Marią Głogowską, pochodzącą z Gliwic.

10 sierpnia 1919 r. wstąpił do Państwowej Organizacji Wojskowej i w okresie powstań utrzymywał łączność z okolicznymi oddziałami, a przed wybuchem I powstania otrzymał zadanie, które sprowadzało się do zwerbowania kandydatów na przyszłych nauczycieli. Działał także lokalnie na rzecz Polskiej Partii Socjalistycznej oraz Związku Obrony Kresów Zachodnich. Wysłano go do Keyni w województwie poznańskim, celem zdobycia studiów nauczycielskich. To właśnie tam, w dzień III powstania śląskiego zorganizował z pomocą władz uczelnianych manifestację. Powrócił na Śląsk w okresie plebiscytu, gdzie zajmował się agitacją na rzecz Polski. W latach 1922-23 był nauczycielem w Brzeziu i Wielopolu, a od 1923 roku pełnił funkcję nauczyciela stałego w Rydułtowach, gdzie zdał egzamin nauczycielski. W 1926 roku został przeniesiony do Przegędzy, gdzie objął funkcję nauczyciela, kierownika szkoły oraz zastępcy Zarządu Związku Szkolnego w szkole w Przegędzy. Szybko rozpoczął działania na szerszą skalę i założył w miejscowości Czytelnię Ludową. Mimo, że liczba czytelników i wypożyczających nie była imponująca, nie poddawał się i kontynuował działalność na rzecz wsi i jej mieszkańców, a z upływem lat wyniki Czytelni poprawiały się. Współpracował on także z księdzem Adolfem Pojdą, proboszczem z Leszczyn organizując między innymi w 1927 roku wiec protestacyjny na rzecz poszkodowanych obywateli Meksyku, w którym toczyła się wtedy rewolucja chrześcijańska. W 1929 roku R.Stalmach, wspólnie z księdzem Pojdą zorganizował spektakl bożonarodzeniowy “Córki Syjonu”, który został zagrany przez uczestników nowo utworzonego koła teatralnego. Powszechnie także wiadomo o jego współpracy z lokalnym patriotą i działaczem Janem Szułą. W 1932 roku w Mysłowicach ukończył Wyższy Kurs Nauczycielski. W 1936 nadal pozostawał w Przegędzy rozwijając szkołę, do której uczęszczało w tamtym czasie 145 uczniów umieszczonych w trzech klasach. Sam również zabiegał o dobro swoich podopiecznych, załatwiając dla nich między innymi wizyty lekarskie w szkole.

Pod koniec życia mieszkał w Będzinie i pełnił funkcję kierownika Publicznej Szkoły Powszechnej w Tychach. Należał do inteligencji, a także działał w ruchach patriotycznych. Z tego powodu został aresztowany przez niemieckich żołnierzy 10 sierpnia 1942 roku, a następnie osadzony w więzieniu w Mysłowicach. Tam też zmarł 21 stycznia 1943 roku, a jako jego oficjalną przyczynę zgonu podano zarażenie tyfusem plamistym.

Roman Stalmach patriotą i działaczem, któremu na sercu leżało nie tylko dobro ojczyzny, ale także ludzi, którzy go otaczali. Często angażował się w akcje społeczne i mieszkańcom, dobrze zarządzał szkołą i stale poszerzał swoje działania, stąd tak długo pełnił funkcję jej kierownika. Biorąc pod wzgląd jego działania patriotyczne, można domniemywać, iż kapliczka znajdująca się obecnie na terenie SP Przegędza mogła powstać z jego inicjatywy, gdyż pojawiał się on na terenie naszej wsi już znacznie wcześniej, a kapliczka powstała w 1928 roku (na podstawie: http://przegedza.naszawioska.pl/)

W wydarzeniu uczestniczyli: Pełnomocnik Burmistrza ds. społecznych Aleksandra Chudzik, Sołtys Sołectwa Przegędza Gabriel Breguła, radni miejscy i powiatowi, Dyrektor Szkoły Podstawowej w Przegędzy Michalina Hanak, emerytowana Dyrektor Szkoły Podstawowej w Przegędzy Krystyna Mendla, nauczyciele oraz mieszkańcy.